Co podlega egzekucji z rachunku bankowego? Co oznacza zakaz wypłacania pieniędzy z rachunku? Jakie środki pieniężne są wolne od zajęcia w egzekucji?

Co podlega egzekucji z rachunku bankowego?

Egzekucji z rachunku bankowego podlega wierzytelność posiadacza rachunku przysługująca mu na podstawie umowy rachunku bankowego. Wierzytelnością tą jest prawo posiadacza rachunku do żądania od banku wypłaty pieniędzy zgromadzonych na rachunku.

Komornik może zająć  rachunki bankowe każdego rodzaju (w tym rachunki oszczędnościowe) bez względu na ich przeznaczenie czy walutę. Jedynym wyjątkiem jest rachunek powierniczy, wobec którego obowiązuje zakaz zajęcia. O tym na jakich zasadach działa taki rachunek dowiesz się stąd: „Na jakich zasadach działa rachunek powierniczy?”

Pamiętaj jednak, że posiadacz zajętego rachunku bankowego może korzystać z niego i swobodnie dokonywać rozliczeń z jego pomocą ponad kwotę zajęcia jaką wskazał komornik.

Wszczęcie egzekucji z rachunku bankowego.

Wszczynając  egzekucję z rachunku bankowego komornik sądowy przesyła do banku zawiadomienie o zajęciu wierzytelności dłużnika, wynikającej z tego rachunku do wysokości egzekwowanej należności wraz z kosztami egzekucyjnymi. Równocześnie komornik wyzywa bank, aby ten nie dokonywał wypłat z rachunku bez jego zgody do wysokości zajętej wierzytelności i przekazał zajętą kwotę albo zawiadomił komornika w terminie 7 dni jeśli zachodzi przeszkoda do jej przekazania.

W języku potocznym mówi się, że komornik zajmuje konto bankowe albo konto zostało zablokowane przez komornika. Chwilą, w której następuje zajęcie i powstają związane z nim skutki prawne jest doręczenie bankowi zawiadomienia  komornika. Komornik powinien przesłać je także posiadaczowi rachunku (dłużnikowi) wraz z odpisem tytułu wykonawczego. Czyli to nie bank informuje o zajęciu rachunku tylko komornik. Po stronie banku nie ma takiego prawnego obowiązku. Odpis zawiadomienia komornika o zajęciu rachunku dłużnika powinien otrzymać także wierzyciel.

Jeżeli składasz wniosek do komornika to nie zapomnij, że jako wierzyciel musisz wskazać w nim jako sposób przeprowadzenia egzekucji egzekucję z rachunku bankowego oraz oznaczyć dłużnika zgodnie z treścią tytułu wykonawczego. Jest to o tyle ważne, że w przypadku różnic w oznaczeniu dłużnika w treści tytułu a danymi posiadacza rachunku, bank odmówi realizacji zajęcia. Co więcej, bank może narazić się na odpowiedzialność odszkodowawczą jeżeli pomimo takich rozbieżności zrealizowałby zajęcie.

Zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego komornik powinien przesłać do konkretnego oddziału banku. Wysłanie takiego zawiadomienia do  centrali banku nie jest wystarczające. Bank nie ma bowiem obowiązku szukać za wierzyciela oddziału, który prowadzi rachunek dłużnika. Jeżeli jednak zawiadomienie o zajęciu określa, co najmniej oddział banku (np. III Oddział  PKO BP S.A.), to centrala banku powinna przekazać je temu oddziałowi.

Co ważne i o czym warto pamiętać, zawiadomienie o zajęciu jest skuteczne także w przypadku niewskazania numeru rachunku bankowego. Wskazanie w zawiadomieniu konkretnego oddziału banku oraz sposobu egzekucji poprzez zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego wystarcza do skutecznego zajęcia. Natomiast, jeżeli zajęcie skierowane zostało do oznaczonego rachunku bankowego z podaniem jego numeru, nie obejmuje ono innych rachunków  dłużnika prowadzonych w banku.

W przypadku egzekucji komorniczej, bank jest zwolniony z zachowania tajemnicy bankowej w zakresie informacji żądanych przez komornika, niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się stąd: Tajemnica bankowa a egzekucja komornicza.

Co oznacza zakaz wypłacania pieniędzy z rachunku?

Na skutek dokonanego zajęcia bank ma zakaz wypłacania pieniędzy z rachunku do wysokości wskazanej przez komornika. Dyspozycje posiadacza rachunku dotyczące pieniędzy zgromadzonych na rachunku do kwoty zajęcia są nieważne (poza przypadkami, gdy są one wolne od zajęcia, będzie o tym mowa poniżej).

Zajęcie obejmuje środki pieniężne zgromadzone na rachunku w momencie jego dokonania oraz wpłacone na rachunek później. Jeżeli zajęty rachunek bankowy prowadzony jest w walucie obcej, bank przekazuje komornikowi należność w złotych przeliczoną według kursu kupna tej waluty ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu przekazania pieniędzy komornikowi.

Zakaz wypłat z rachunku ma znaczenie, gdy jego saldo jest dodatnie. W przypadku, gdy jest ujemne na skutek wykorzystania limitu kredytowego (debetu) udostępnionego przez bank, to posiadaczowi rachunku nie przysługuje wobec banku wierzytelność o wypłatę pieniędzy zgromadzonych na rachunku ponieważ ich tam nie ma. Wówczas, dopóki na rachunku utrzymuje się saldo ujemne wpływy pieniężne, które je zmniejszają i spłacają kredyt nie są objęte zajęciem i nie podlegają przekazaniu do komornika.

Co więcej, moim zdaniem posiadacz rachunku w ramach dostępnego debetu może korzystać ze swojego rachunku i dokonywać wypłat pieniędzy pochodzących z takiego  źródła kredytowania. Wypłaty te są bowiem realizowane  tytułem wierzytelności przysługującej posiadaczowi rachunku na podstawie umowy kredytu, nie zaś w ramach wierzytelności z umowy rachunku bankowego. Są to umowy odrębne, wobec czego wierzytelność kredytowa nie podlega zajęciu w toku egzekucji z rachunku bankowego. Tym samym komornik zajmując rachunek bankowy nie może powodować na nim zadłużenia (debetu) obciążającego posiadacza rachunku. Wierzytelność kredytowa może być teoretycznie zajęta przez komornika, ale musi być wyraźnie w sposób odrębny wskazana jako przedmiot egzekucji we wniosku o jej wszczęcie. Skutek taki nie może nastąpić jedynie na podstawie zajęcia rachunku bankowego.

Zakaz wypłat z zajętego rachunku bankowego nie wyklucza natomiast  prawa banku do dokonania potrącenia swojej wierzytelności, jeżeli zachodzą ku temu przesłanki określone przez kodeks cywilny lub Prawo bankowe (tzw. potrącenie bankowe).  Więcej na temat potrącenia bankowego możesz dowiedzieć się z tego wpisu: „Na czym polega potrącenie bankowe?”.

W przypadku egzekucji z rachunku bankowego nie ma znaczenia skąd pochodzą pieniądze, które trafiły na zajęty rachunek. Jeżeli osoba trzecia twierdzi, że pieniądze na rachunku nie powinny podlegać egzekucji, ponieważ należą do niej a nie do posiadacza rachunku  (np. doszło do błędnego przelewu czy wpłaty), może wytoczyć powództwo o ich zwrot przeciwko posiadaczowi rachunku. Nie może ona pozwać banku, ponieważ tylko posiadacz rachunku jest wyłącznie uprawniony do wydawania dyspozycji bankowi w zakresie pieniędzy zgromadzonych na rachunku.

Czego nie dotyczy zakaz wypłat z rachunku?

Zakaz wypłat z zajętego rachunku nie dotyczy kwot, które dłużnik przeznacza na:

• bieżące wypłaty wynagrodzenia za pracę wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz
• wypłaty na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania – do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Wypłata  środków pieniężnych z rachunku bankowego dłużnika-pracodawcy na rzecz jego pracowników z tytułu wynagrodzenia za pracę będzie możliwa po złożeniu komornikowi odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu.  Wypłata na alimenty i renty alimentacyjne  po przedłożeniu tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek posiadacza rachunku do ich płacenia. Bank w tych przypadkach dokonuje wypłat na podstawie zezwolenia komornika. Wypłaty na alimenty i renty alimentacyjne następują do rąk osób, które są uprawnione do otrzymywania takich świadczeń.

Pamiętaj jednak, że bank może wypłacić wynagrodzenie za pracę z zajętego rachunki ale tylko bieżące. Wypłaty na wynagrodzenie zaległe czy przyszłe nie mogą być zrealizowane. W skład wypłaconych wynagrodzeń nie mogą wchodzić premie, nagrody i inne świadczenia dodatkowe, o których uznaniowo decyduje pracodawca.

Jakie środki pieniężne są wolne od zajęcia w egzekucji?

Musisz także wiedzieć, że pomimo tego, iż zająć w egzekucji komorniczej można każdy rodzaj rachunku (poza powierniczym) to część pieniędzy zgromadzonych na niektórych rachunkach jest chroniona przed zajęciem.

Otóż, zgodnie z art. 54 ustawy Prawo bankowe, środki pieniężne znajdujące się na:

• rachunkach oszczędnościowych,
• rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz
• rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych

należących do jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych przez nią umów, są wolne od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłaszanego przez Prezesa GUS za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego. Jeżeli dojdzie do zajęcia wierzytelności z wyżej wymienionych rachunków to bank jest zobowiązany do przekazania komornikowi pieniędzy wyłącznie ponad kwotę wolną od zajęcia. Środki pieniężne zgromadzone na innych rodzajach rachunków podlegają zajęciu w całości. Posiadanie kilku rachunków oszczędnościowych nie powoduje tego skutku, że kwota wolna od zajęcia liczona jest dla każdego z nich osobno. Bez względu na to, ile dłużnik takich rachunków posiada (w jednym czy kilku bankach) obowiązuje jedna kwota wolna od zajęcia dla wszystkich środków pieniężnych na nich zgromadzonych.

Co również istotne, pieniądze zgromadzone na rachunkach oszczędnościowych są objęte jedną kwotą wolną od zajęcia niezależnie od tego ilu jest współposiadaczy zajętego rachunku. Jeśli wspólny rachunek bankowy osób fizycznych został zajęty, to kwota wolna od zajęcia obowiązuje w takiej samej wysokości jak dla indywidualnego rachunku. Więcej informacji na temat egzekucji komorniczej z wspólnego rachunku znajdziesz tutaj: „Egzekucja komornicza a wspólny rachunek bankowy”.

Pamiętaj również, że przywilej kwoty wolnej od zajęcia stosuje się tylko raz w związku z konkretnym zajęciem i nie jest on odnawialny. Jeżeli zajęcie trwa, a posiadacz rachunku po jego dokonaniu wypłacił z rachunku pieniądze wykorzystując w całości kwotę wolną od zajęcia, to środki pieniężne pochodzące z nowych wpłat na rachunek są juz objęte zajęciem i będą przesłane do komornika. Przy czym, jeśli w chwili zajęcia rachunku nie było na nim pieniędzy albo ich suma była niższa niż kwota wolna od zajęcia, posiadaczowi rachunku przysługuje prawo do zatrzymania bądź uzupełnienia kwoty wolnej od zajęcia z nowych wpływów.

Kwota wolna od zajęcia obowiązuje od nowa w innym postępowaniu egzekucyjnym lub przy nowym zajęciu i tak jak napisałem jest niezależna od liczby posiadanych rachunków bankowych.

Pieniądze  w kwocie wolnej od zajęcia są chronione dopóki znajdują się na rachunku bankowym. Jeżeli zostaną z niego wypłacone to mogą być zajęte w postępowaniu egzekucyjnym jako ruchomości.

Kwota wolna od zajęcia nie ma zastosowania w przypadku egzekucji alimentów. Zgodnie z art. 1083 § 2 k.p.c. wierzytelności z rachunku bankowego podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości.

Co jeśli więcej niż jedna egzekucja do tego samego rachunku?

W sytuacji, w której  wierzytelność z rachunku bankowego zajęta została w dwu lub więcej postępowaniach egzekucyjnych, a znajdująca się na rachunku kwota nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, bank powinien wstrzymać się z wypłatą zajętych kwot, powiadamiając o tym komorników prowadzących poszczególne egzekucje. Po przekazaniu wszystkich spraw temu z nich, który będzie prowadził dalszą egzekucję bank zrealizuje dokonane zajęcia.

Jaką opłatę pobiera komornik przy egzekucji z rachunku bankowego?

Jeżeli komornik wyegzekwował dług na skutek zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego to pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 8% wartości wyegzekwowanej kwoty, jednak nie mniej niż 1/20 i nie więcej niż 10-krotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Egzekucja z rachunku prowadzonego przez SKOK.

Zasady dotyczące egzekucji z rachunków bankowych stosuje się odpowiednio do egzekucji z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK-i). Jeśli chcesz wiedzieć czy przy zajęciu komorniczym rachunku prowadzonego przez SKOK także obowiązuje kwota wolna od zajęcia klinij w ten odnośnik: Rachunek w SKOK-u a kwota wolna od zajęcia.