Co to jest smog i jakie są jego skutki oraz jak chronić dzieci przed smogiem?

Padło nawet szokujące porównanie, że przeciętny krakowianin - mały czy duży - oddychając zanieczyszczonym powietrzem, „wypala” 2,5 tysiąca papierosów rocznie (warszawiak - „tylko” około 1000).

Kolejnym zaskoczeniem była informacja, że winny wcale nie jest przemysł i spaliny samochodowe, ale dym z domowych pieców grzewczych, opalanych węglem złej jakości - miałem i mułem węglowym (w innych krajach europejskich korzystanie z tego typu pieców i tego typu paliwa jest zakazane). Sytuacja była na tyle poważna, że władze niektórych miejscowości zaleciły, by dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze i chore nie wychodziły z domu. A prezydent Rybnika w krytycznym momencie zamknął szkoły i przedszkola. Nawet osoby niedowierzające, że ze smogiem nie ma żartów, nie mogły zignorować takich informacji.

MGŁA ŚCIELE SIĘ GĘSTO

Na zdjęciach polskich miast robionych z góry, które pojawiły się ostatnio w prasie, można wyraźnie zobaczyć mgłę ścielącą się wśród budynków. To, że jakość powietrza jest gorsza, nie tylko widać, ale też czuć.

W pierwszej kolejności odczuwają osoby z alergiami i infekcjami dróg oddechowych.

-    Moja siostra ma astmę. Na co dzień mieszka w Norwegii - opowiada Cecylia. - Kiedy przyjeżdża do Krakowa, od razu zaczyna się dusić.

Cecylia jest też przekonana, że przeciągające się infekcje dróg oddechowych u jej starszych dzieci mają związek z powietrzem. Mieszkańcy innych miast, które zasnuwa smog, mówią też o częstych bólach głowy, chrypce, kiepskim samopoczuciu.

-    Lekarze rzadko kojarzą te objawy z toksycznym powietrzem. Ponieważ temat smogu od lat jest w Polsce zamiatany pod dywan, lekarze nie mają dostępu do informacji na ten temat.

Polski Alarm Smogowy postanowił temu zaradzić i we współpracy z lekarzami i ekspertami pracuje nad publikacją adresowaną do lekarzy. Będzie się z niej można dowiedzieć, jaki wpływ ma zanieczyszczone powietrze na poszczególne układy w naszym organizmie i jakie choroby wywołuje.

Dotychczas łączyliśmy wpływ smogu głównie z układem oddechowym. Ale drobne pyły i rakotwórczy benzo(a)piren przedostają się przez układ oddechowy do krwiobiegu i mogą powodować przewlekłe choroby układu krążenia, układu nerwowego i układu rozrodczego. Udowodniono również negatywny wpływ na rozwój płodu, skutkujący u noworodków niższym ilorazem inteligencji, mniejszym obwodem głowy, niższą wagą urodzenie wą czy częstszymi infekcjami dróg oddechowych w wieku późniejszym.

SMOKSMOG I SMOGILLA

Mieszkańcy miast, w których smog pojawia się często, przyzwyczaili się do tego, że dzień zaczynają od sprawdzenia poziomu zanieczyszczeń. Można to zrobić np. na stronie Generalnej Inspekcji Ochrony Środowiska, która prowadzi pomiary stężenia zanieczyszczeń w powietrzu na terenie całego kraju. Dane są aktualizowane co godzinę. GIOŚ ma aplikację do ściągnięcie na smartfon, która informuje o zawartości szkodliwych pyłów w powietrzu w danym miejscu, a także pokazuje, jak się to ma do poziomów alarmowych.

Na rynku są też dostępne inne aplikacje, np. popularna  aplikacja na androida Zanieczyszczenie Powietrza. Korzysta z danych GIOŚ, ale nieco inaczej je interpretuje.

Można również skorzystać  z chińskiego portalu,  który zbiera dane z całego świata, także z Polski ponieważ problem smogu jest szczególnie dotkliwy na południu, powstały specjalne aplikacje dotyczące tej części Polski

ALARM I CO DALEJ?

Co robić, jeśli danego dnia poziom zanieczyszczeń jest wysoki?

Należy postępować zgodnie z komunikatami odpowiednich organów, czyli: zrezygnować z wysiłku fizycznego na zewnątrz, unikać wychodzenia z domu (zwłaszcza dotyczy to osób starszych i dzieci), otwierania okien, a w przypadku osób chorych należy skontaktować się z lekarzem.

W Krakowie coraz więcej szkół i przedszkoli monitoruje sytuację i gdy pojawia się smog, rezygnuje z wyjścia na plac zabaw czy spaceru.

Kolejny pomysł to wyposażenie mieszkania w oczyszczacz powietrza, czyli urządzenie, które filtruje powietrze i zatrzymuje szkodliwe pyły. Niestety jest dość kosztowne, bo ceny zaczynają się od kilkuset złotych. Żeby oczyścić powietrze w całym mieszkaniu, potrzebne będzie urządzenie o większej wydajności.

KOMU MASKĘ, KOMU?

Znamy z telewizji obrazki ludzi w białych maskach poruszających się po ulicach azjatyckich miast. W ostatnich latach pojawiły się także w Polsce.

-    Kiedy wyszłam w maseczce na warszawską ulicę, ludzie trochę dziwnie na mnie patrzyli - przyznaje Monika.

W ich rodzinie pierwszy maseczkę miał mąż, rowerzysta. Kiedy usłyszeli, że smog nadciągnął nad Warszawę, na szybko kupili synkom maski antypyłowe w sklepie budowlanym.

-    W Krakowie powoli przyzwyczajamy się do takiego widoku - mówi Cecylia, która jako jedyna w domu używa maski. Jej starsze dzieci nie chcą jej zakładać.

Podobnie jak syn i córka Ewy, która dodaje: - Niechętnie w nich chodzą, bo to utrudnia oddychanie. Ale jeśli więcej dzieci zacznie je nosić, nie będą już czuli się dziwnie.

Do Krakowskiego Alarmu Smogowego zgłasza się w ostatnim czasie wiele osób z pytaniami o maski dla dzieci. Jedno z podstawowych brzmi: od jakiego wieku można zakładać je dzieciom?

-    Ważne jest, żeby dziecko było w stanie samodzielnie włożyć maskę i zdjąć ją, jeśli czuje się niekomfortowo.

A więc mowa o przedszkolakach. A co z młodszymi dziećmi i niemowlętami?

-    Absolutnie nie należy nakładać masek niemowlętom. One i tak fizjologicznie mają utrudnione oddychanie, bo oddychają wyłącznie przez nos. Nałożenie im maski mogłoby być zwyczajnie niebezpieczne - tłumaczy.

Asia, warszawianka, mama 9-letnięj Neli i 6-letnięj Zosi, od jakiegoś czasu śledzi sytuację smogową. Ale dopiero w ostatnich dniach razem z mężem i znajomymi błyskawicznie przeanalizowali sytuację i postanowili zamówić maski antysmogowe dla całej rodziny. O ile z zakupem masek dla dorosłych nie było problemu, to, jak się okazało, w związku z potężnym zainteresowaniem, na te dziecięce trzeba będzie poczekać. Kupili więc córkom tymczasowe. Są też zdecydowani na oczyszczacz powietrza, wybierają właśnie model.

DLA DOBRA WSPÓLNEGO

Sprawdzanie jakości powietrza, niewychodzenie w domu., kiedy pojawia się smog, noszenie maseczki, zaopatrzenie się w oczyszczacz powietrza to najczęściej wymieniane sposoby radzenia sobie ze smogiem. Cecylia przestrzega wszystkich tych zasad. Ale do antysmogowych rekomendacji dodaje jeszcze kilka: - Gadam o smogu z kim mogę! Opowiadam znajomym, sąsiadom, żeby monitorowali sytuację. I żeby zrozumieli, że toksyczne pyły w powietrzu nie trierą się z kosmosu, tylko z naszych pieców grzewczymi. Mam nadzieję, że już wkrótce ludzie, z których kominów leci szary toksyczny dym, zaczną się tego wstydzić.