Czyje nazwisko nosi dziecko... Czyje nazwisko nosi dziecko urodzone przez kobietę niezamężną?

Małżonkowie zawierając małżeństwo oświadczają, jakie nazwisko będzie nosić dziecko z ich związku. Najczęściej jest to nazwisko męża, ale może być to także nazwisko żony lub nazwisko składające się z nazwisk obojga rodziców. Dziecko małżeńskie nosi więc nazwisko zgodnie z oświadczeniem rodziców.
Jeśli dziecko urodzone w małżeństwie pochodzi od innego mężczyzny niż mąż matki, to i tak w akcie urodzenia zostanie wpisane mu nazwisko męża matki. Dopiero jeśli zostanie wszczęta sprawa sądowa o zaprzeczenie ojcostwa męża matki i sąd uzna, że mąż matki nie jest ojcem, wówczas ojciec biologiczny będzie mógł dziecko uznać, lub zostanie sądownie ustalone jego ojcostwo. Na tej podstawie będzie mógł być dopiero sporządzony wpis w akcie urodzenia zmieniający nazwisko dziecka.

Przykład: Olga i Jacek są małżeństwem. Nie mieszkają ze sobą od dawna, Olga wyjechała za granicę, gdzie związała się z nowym partnerem. Zaszła z nim w ciążę i urodziła dziecko. W czasie, kiedy była w ciąży rozpoczęła się jej sprawa rozwodowa z Jackiem. Dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa. W akcie urodzenia jako ojciec wpisany jest Jacek, a dziecko nosi jego nazwisko. Olga lub Jacek w ciągu 6 miesięcy od urodzenia dziecka muszą złożyć wniosek do sądu o zaprzeczenie ojcostwa Jacka. Gdy ono się uprawomocni, w akcie urodzenia dziecka Jacek zostanie wykreślony jako ojciec, a dziecko otrzyma nazwisko Olgi. Jeśli partner Olgi ( ojciec biologiczny dziecka) je uzna i oboje rodzice wyrażą na to zgodę, dziecko będzie nosić nazwisko swojego ojca biologicznego, a ojciec ( partner Olgi) zostanie wpisany jako ojciec dziecka w akcie urodzenia. Jeśli ojcostwo zostanie ustalone sądownie, to sąd na wniosek Olgi zdecyduje, czy dziecko będzie nosić nazwisko partnera ( ojca dziecka).

Może także zdarzyć się taka sytuacja, że rodzice dziecka zawrą małżeństwo po urodzeniu się dziecka. W takim przypadku także obowiązuje zasada, że dziecko będzie nosić nazwisko zgodnie z oświadczeniem wyrażonym przez małżonków przy zawieraniu małżeństwa. Jeśli dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska potrzebna jest jego zgoda.

Nie dotyczy to sytuacji, gdy dziecko nosi nazwisko swojego ojca nie będącego mężem matki.

Czyje nazwisko nosi dziecko bez ślubu rodziców?

W przypadku, kiedy dziecko nie pochodzi z małżeństwa, istnieje kilka możliwości postępowania.
W chwili urodzenia dziecka pozamałżeńskiego, w akcie urodzenia wpisane jako nazwisko dziecka- nazwisko matki. W miejsce nazwiska ojca także wpisuje się nazwisko matki.

Może zdarzyć się jednak tak, że ojciec dziecka ( lub inny mężczyzna) uzna dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone. Wówczas już w akcie urodzenia dziecko będzie mieć wpisane nazwisko ojca. Dziecko, które zostało uznane przez ojca może jednak nosić nazwisko swojej matki, jeśli zarówno mężczyzna dokonujący uznania dziecka jak i matka wyrażą taką wolę.

Przykład:
Karol i Wanda są w związku nieformalnym. Ze związku tego urodził się syn Michał. Michał w akcie urodzenia będzie mieć wpisane nazwisko swojej matki. Jeśli Karol uzna Michała za swojego syna, to Michał będzie nosić jego nazwisko. Mogą jednak razem z Wandą ustalić, że dziecko powinno nosić jej nazwisko (np. dlatego, że dziecko się już do tego nazwiska przyzwyczaiło, rodzice dziecka nie chcą się ze sobą wiązać, Karol jest żonaty i nie chce, aby o dziecku pozamałżeńskim dowiedziała się jego żona).

Inny sposobem ustalenia, że dziecko pozamałżeńskie jest dzieckiem danego mężczyzny jest sądowe ustalenie ojcostwa. Takiego ustalenia może żądać zarówno matka, jak i domniemany ojciec dziecka. Jeśli sąd na podstawie materiału dowodowego w sprawie stwierdzi, że dany mężczyzna jest ojcem dziecka, to na wniosek matki dziecka lub ojca dziecka, sąd nada dziecku nazwisko ojca.
Sąd może nadać dziecku nazwisko w wyroku stwierdzającym ojcostwo lub w późniejszym postanowieniu. Jeśli dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany jego nazwiska potrzebna jest zgoda dziecka.

Przykład:
Monika urodziła Maję ze związku z Filipem. Filip nie przyznaje się do ojcostwa, twierdzi, że Monika miała także innych partnerów. Monika złożyła sprawę do sądu rodzinnego o ustalenie, że Filip jest ojcem Mai. Sąd na podstawie badań DNA ustalił, że faktycznie Filip jest ojcem Mai. Monika nie chciała jednak, aby dziecko nosiło nazwisko ojca, a Filip także nie złożył takiego wniosku. Ojcostwo zostało stwierdzone, jednak dziecko nosi nazwisko swojej matki.

Jeśli ojciec nie uzna dziecka, ani jego ojcostwo nie zostanie ustalone sądownie, wówczas dziecko nosi nazwisko matki. Jeśli także matka jest nieznana, wówczas sąd rodzinny nadaje dziecku nazwisko.

Zawarcie małżeństwa przez matkę dziecka pozamałżeńskiego

W sytuacji, gdy matka małoletniego dziecka zawiera małżeństwo z mężczyzną nie będącym jego ojcem, małżonkowie mogą złożyć oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że dziecko to będzie nosić nazwisko jej męża. Jeśli dziecko jednak nosi nazwisko swojego ojca ( byłego męża matki; ojca, który dziecko uznał), zmiana nazwiska na nazwisko męża matki nie jest dopuszczalna. Gdy dziecko nosi nazwisko ojca, którego ojcostwo zostało ustalone sądownie, wówczas zmiana nazwiska na nazwisko męża matki jest dopuszczalna. Gdy dziecko ukończy 13 rok życia, do zmiany nazwiska potrzebna jest jego zgoda.

Przykład: Alicja ma dziecko panieńskie. Dziecko nosi jej nazwisko, mimo, iż ojciec biologiczny je uznał. Alicja wyszła za mąż za Krzysztofa. Oboje postanowili, że dziecko powinno nosić nazwisko takie, jak dzieci z ich małżeństwa. Taka zmiana nazwiska dla dziecka jest dopuszczalna, gdyż dziecko nie nosi nazwiska swojego ojca.

Przykład: Dorota jest wdową, ma dwoje dzieci- 13 letnią córkę i 18 to letniego syna. Dzieci noszą nazwisko po zmarłym mężu Doroty. Dorota wyszła za mąż za Henryka, który chciałby nadać dzieciom swoje nazwisko. Nie będzie to dopuszczalne- gdyż dzieci noszą nazwisko swojego ojca. Ponadto syn Doroty jest pełnoletni.

Jakie są konsekwencje nadania dziecku nazwiska ojca?

Czy oznacza to też konieczność alimentów na dziecko? Czy można nadać dziecku nazwisko ojca, ale spowodować, aby nie miał on do dziecka praw?

Generalnie posiadanie przez dziecka nazwiska ojca oznacza, że zachodzi prawny stosunek pomiędzy dzieckiem i ojcem, że prawo uznaje, że mężczyzna ten jest ojcem danego dziecka. Sam akt nadania dziecku nazwiska ojca nie dzieje się więc zwykle w oderwaniu od stosunku prawnego łączącego ojca i dziecko. Wiele osób pyta, czy można nadać dziecku nazwisko ojca, ale tak, aby nie wiązało się to z żadnymi prawami ojca względem dziecka. Mowa tu generalnie o dzieciach pochodzących ze związków nieformalnych, gdyż dziecko małżeńskie automatycznie nabywa nazwisko ( zazwyczaj męża matki) i mężczyzna ten ma nad dzieckiem władzę rodzicielską.

Gdy ojciec uznaje dziecko, nabywa pełnię praw rodzicielskich do niego. Można zdecydować, że dziecko będzie nosić nazwisko matki, ale i tak sam fakt uznania rodzi między ojcem i dzieckiem więź prawną, ze wszelkimi tego konsekwencjami, a więc np. możliwością żądania alimentów od ojca. Ojciec mając pełnię władzy rodzicielskiej ma prawo współdecydować o sprawach związanych z dzieckiem.

W przypadku sądowego ustalenia ojcostwa ojciec zyskuje władzę rodzicielską tylko wtedy, gdy tak zdecyduje sąd. Nazwisko ojca sąd nadaje dziecku na wniosek matki lub ojca dziecka. Może więc zdarzyć się i tak, że dziecko będzie nosić nazwisko ojca, ale ojciec nie będzie miał do niego władzy rodzicielskiej. Możliwa jest też sytuacja odwrotna- czyli dziecku nie zostanie nadane nazwisko ojca, ale będzie miał on władzę rodzicielską. O ile ojcostwo będzie uznane, niezależnie od tego, czy dziecko nosi nazwisko ojca i czy ojcu przyznana została władza rodzicielska, dziecku należą się od ojca alimenty.