To pobudzenie daje nam krótkotrwałe uczucie przyjemności, poprawy nastroju i wzmocnienia koncentracji. Krótkotrwałe, bo gdy poziom dopaminy spada, zaczynamy odczuwać głód nikotynowy i chęć sięgnięcia po następnego papierosa. Z czasem z powodu wytworzenia się tolerancji organizmu na nikotynę - by odczuć chwilową przyjemność, trzeb palić częściej i więcej. Z kolei uzależnienie psychiczne związane jest z przymusem sięgania po papierosa w odpowiednich sytuacjach w chwilach stresu, w kawiarni, na imprezie, po posiłku itp. Palenie często stanowi pretekst do zrobienia sobie przerwy w pracy wraz innymi palaczami, daje poczucie przynależności do grupy, w której elementem integrującym jest wspólne zaciąganie się dymkiem w takich sytuacjach mamy do czynienia z uzależnieniem społecznym. By rozstać się z nałogiem, trzeba poradzić sobie z uzależnieniem na wszystkich trzech płaszczyznach.
NA RECEPTĘ I BEZ
Na początek zmierzmy się z realia mi: leki mogą pomóc rzucić palenie i złagodzić występowanie objawów odstawiennych po rzuceniu nałogu, ale same z siebie nie spowodują jednak natychmiastowego zaprzestania palenia. Ich stosowanie poleca się przede wszystkim wtedy, kiedy palenie wynika nie tylko z potrzeb psychologicznych ale też z fizycznego uzależnienia od nikotyny. Najpopularniejszą metodą farmakologiczną wspomagającą porzucenie palenia jest - dostępna bez recepty - tzw. nikotynowa terapia zastępcza (NTZ). Taka kuracja trwa od kilku do kilkunastu tygodni (ale nie dłużej niż rok) W początkowej fazie przyjmowanie preparatów z nikotyną służy przede wszystkim ograniczeniu liczby wypalanych papierosów Gdy pojawia się chęć sięgnięcia po papierosa, należy zażyć preparat z nikotyną (w formie tabletek, pastylek do ssania czy gumy do żucia) który ma spowodować, że ochota na zapalenie zniknie. NTZ pomaga więc w stopniowym zerwaniu z nałogiem poprzez zmniejszenie głodu nikotynowego. Pamiętajmy jednak, że wraz ze zmniejszaniem dawki mogą pojawiać się objawy odstawienne: rozdrażnienie, złe samopoczucie, suchość w jamie ustnej, zgaga, podrażnienie skóry (przy stosowaniu plastrów nikotynowych) czy jamy ustnej (przy częstym stosowaniu gum do żucia). Innym dostępnym bez recepty środkiem ułatwiającym rzucenie palenia są tabletki z cytyzyną. Daje ona podobny efekt farmakologiczny do nikotyny, ale jednocześnie nie jest substancją uzależniającą Blokuje wiązanie nikotyny z receptorami w ośrodkowym układzie nerwowym, w ten sposób ograni cza poziom przyjemności Jaką daje dostarczenie organizmowi nikotyny. Terapia trwa 25 dni i wymaga całkowitego odstawienia papierosów najpóźniej w piątym dniu kuracji. Pozostałe dwa leki - wareniklina lub bupropion - dostępne są na receptę, po konsultacji z lekarzem Ta pierwsza zarówno osłabia głód nikotynowy, jak i łagodzi objawy abstynencyjne. Najnowsze badania wykazały jednak, że może wzmagać agresję u osób ją przyjmujących a przecież rzucający palenie i tak są rozdrażnieni bardziej niż zwykle. Bupropion przede wszystkim wpływa na zmniejszenie objawów abstynencyjnych. Substancja ta znajduje też zastosowanie w leczeniu stanów depresyjnych, z nadmiernym uczuciem zmęczenia, bezsennością i lękiem.
NAŁÓG TKWI W GŁOWIE
Bez względu na to, czy palenie wynika w większej mierze z potrzeb psychologicznych, czy z uzależnienia fizycznego, do jego rzucenia potrzebna jest motywacja. Bez niej nie zadziałają nawet najnowocześniejsze farmaceutyki. Najlepiej rokuje motywacja wewnętrzna, czyli silne przekonanie o potrzebie rozstania się z papierosami. Presja otoczenia (przykazanie lekarza, prośba partnera lub partnerki) działa w dużo mniejszym stopniu. W stworzeniu odpowiedniej motywacji pomaga sporządzenie bilansu zysków i strat związanych z samym nałogiem i jego porzuceniem. Nie na wszystkich robi wrażenie zagrożenie zdrowia i zwiększone ryzyko poważnych chorób. Może więc na wyobraźnię podziała spadek kondycji i atrakcyjności fizycznej, przedwczesne starzenie się czy puszczanie z dymem niebagatelnej ilości pieniędzy? A to tylko niewielka część argumentów przemawiających za porzuceniem nałogu. Jeśli samodzielnie trudno nam przychodzi ocenienie swojej gotowości do zmiany, można skorzystać z pomocy psychologa. Na pierwszym miejscu listy zalecanych metod terapeutycznych, pomagających zerwać z psychicznym uzależnieniem,jest terapia poznawczo-behawioralna. Za główny cel stawia sobie zmianę zachowań poprzedzających sięganie po papierosa, a także przekonań, wyobrażeń i schematów myślowych. Jej zadanie to również wzmocnienie niepalenia oraz nauczenie umiejętności pozwalających unikać palenia w sytuacjach wysokiego ryzyka (czyli tych kojarzących się z papierosami). Behawioralne techniki pomagają zastąpić palenie innymi -ale prozdrowotnymi zachowaniami, np. aktywnością fizyczną, a także radzić sobie z sytuacjami skłaniającymi do sięgnięcia po papierosa poprzez trening asertywność, odmawiania czy umiejętność gospodarowania czasem. Innym celem terapii jest zapobieżenie skutkom złamania abstynencji, które często powodują, że jednorazowa wpadka skutkuje długotrwałym nawrotem nałogu. Jak pokazują badania, terapia poznawczo-behawioralna jest dwa razy bardziej skuteczna niż inne metody wspomagające. Ważne, by rozpocząć ją przed lub tuż po rozstaniu się z papierosami, bo aż 2/3 z tych, którzy porzucili nałóg, wraca do niego w ciągu pierwszego tygodnia abstynencji.
Warto także pamiętać, że oprócz sposobów wspomagających rzucenie palenia opartych na twardych dowodach naukowych, takich jak terapia poznawczo-behawioralna czy farmakoterapia, istnieją niekonwencjonalne metody wspomagające walkę z nałogiem. To hipno-akupunktura i bioteedback.
Komentarze
0 comment