Kiedy bank może wypowiedzieć umowę kredytu? W jakim terminie umowa kredytu może być wypowiedziana? Jak dogadać się z bankiem po wypowiedzeniu umowy?

Niedotrzymanie przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu.

Pierwszą z tych okoliczności jest niedotrzymanie przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu. Wystąpienie tej okoliczności po stronie klienta może być podstawą wypowiedzenia umowy kredytu przez bank albo obniżenia jego kwoty.

Należy pamiętać o tym, że zaciągając kredyt w banku jako kredytobiorca zobowiązujemy się do korzystania z niego na warunkach określonych w umowie. W trakcie obowiązywania umowy kredytu bank ma prawo kontrolować przestrzeganie tych warunków po stronie kredytobiorcy. Niedotrzymaniem warunków udzielenia kredytu będzie niedotrzymanie jakichkolwiek warunków (klauzul) zapisanych w treści umowy kredytowej. Naruszenie przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu nie musi zatem dotyczyć wyłącznie istotnych, najważniejszych postanowień tej umowy. Nie ma również znaczenia to, czy kredytobiorca ponosi winę za niedotrzymanie postanowień umowy kredytu. Bankowi przysługuje prawo wypowiedzenia umowy kredytu w przypadku naruszenia jakichkolwiek warunków udzielenia kredytu, chyba że zostanie to inaczej zapisane na korzyść kredytobiorcy w umowie kredytu.

Co również istotne, bank przed wypowiedzeniem umowy kredytowej nie ma obowiązku wzywania kredytobiorcy do zaprzestania naruszania warunków umowy kredytowej, chyba że taki obowiązek zapisano wyraźnie w jej treści.

Utrata zdolności kredytowej.

Kolejną okolicznością, której wystąpienie po stronie kredytobiorcy uprawnia bank do wypowiedzenia umowy kredytu albo obniżenia kwoty kredytu jest utrata przez kredytobiorcę zdolności kredytowej.

Zdolność kredytowa to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie z bankiem. Czyli utrata zdolność kredytowej to stan, w którym kredytobiorca utracił takie możliwości finansowe. Zdolność kredytowa jest badana przez bank przed udzieleniem kredytu. Na potrzeby tego badania kredytobiorca ma obowiązek złożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do oceny zdolności kredytowej.

Bank ma również prawo badać okresowo zdolność kredytową po udzieleniu kredytu. Zgodnie z art. 74 Prawa bankowego w czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić – na żądanie banku – informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu. Jeżeli w trakcie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca nie wykonywałby obowiązku przedłożenia w banku wyżej wymienionych informacji i dokumentów, mogłoby to stanowić argument dla banku, iż postępuje tak dlatego, że utracił zdolność kredytową i z tego powodu nie chce poddać się weryfikacji.

Utrata zdolności kredytowej może być spowodowana przyczynami zawinionymi ze strony kredytobiorcy jak i od niego niezależnymi (np. zwolnienie z pracy, spadek popytu na produkty albo usługi  kredytobiorcy itp.).  

Zagrożenie upadłością.

Następną podstawą wypowiedzenia umowy kredytowej przez bank przewidzianą w Prawie bankowym jest zagrożenie upadłością kredytobiorcy. Wystarczające jest samo zagrożenie upadłością, nie jest konieczne, aby upadłość już nastąpiła. Niestety ta przesłanka nie jest precyzyjnie określona w Prawie bankowym i może wywoływać problemy interpretacyjne w praktycznym zastosowaniu. Zasadniczo podstawą ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy jest jego niewypłacalność. Pomocnym do zinterpretowania tego czy istnieje zagrożenie upadłością może być art. 492 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Stanowi on, że przedsiębiorca jest zagrożony niewypłacalnością, jeżeli pomimo wykonywania swoich zobowiązań, według rozsądnej oceny jego sytuacji ekonomicznej jest oczywistym, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny.

Program naprawczy.

Pamiętaj jednak  o tym, że wypowiedzenie umowy kredytu z powodu utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub zagrożenia upadłością nie może nastąpić, jeżeli bank zgodził się na realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego. Ochrona ta trwa przez cały okres realizacji programu naprawczego, chyba że bank stwierdzi, iż program nie jest w sposób należyty przez kredytobiorcę realizowany. Programem naprawczym będzie plan działań uzgodniony z bankiem, jaki kredytobiorca powinien zrealizować w celu poprawy swojej sytuacji finansowej tak, aby zapobiec zagrażającej mu niewypłacalności.

Inne okoliczności jako podstawa wypowiedzenia umowy kredytu.

Podstawą wypowiedzenia umowy kredytowej przez bank mogą być także inne niż wyżej omówione (wynikające z Prawa bankowego) okoliczności określone w tej umowie. Przy czym okoliczności te mogą być zapisane również w treści regulaminu czy ogólnych warunków mających zastosowanie do umowy kredytowej.  Dlatego zawsze warto dokładnie czytać umowę i dokumenty jej towarzyszące przed jej podpisaniem. Okoliczności stanowiące podstawę do wypowiedzenia umowy kredytowej przez bank inne niż określone w Prawie bankowym nie mogą być jednak sprzeczne z przepisami tej ustawy.

Ocena okoliczności stanowiących podstawę wypowiedzenia umowy kredytu.

Dokonanie oceny czy zaistniały okoliczności uprawniające bank do wypowiedzenia umowy należy wyłącznie do banku. Ocena ta powinna jednak opierać się na podstawach o charakterze obiektywnym. Jeżeli zdaniem kredytobiorcy wypowiedzenie umowy kredytu przez bank było bezzasadne może on decyzję banku w tym zakresie podważyć poprzez wytoczenie sprawy cywilnej w sądzie.

Obniżenie kwoty kredytu.

Obniżenie kwoty przyznanego kredytu to sankcja, która może nastąpić w odniesieniu do kredytu, który jeszcze nie został w całości wykorzystany, czyli część udzielonego kredytu powinna pozostawać wciąż do wypłaty na rzecz kredytobiorcy. Obniżenie kwoty kredytu sprowadza się w praktyce do tego, że kredytobiorca traci prawo żądania wypłaty od banku tej niewykorzystanej części kredytu.

Czym skutkuje wypowiedzenie umowy?

Wypowiedzenie umowy kredytu przez bank skutkuje tym, że z upływem terminu wypowiedzenia roszczenie banku o zwrot kwoty kredytu wraz z należnymi odsetkami staje się wymagalne. Czyli z upływem tego terminu kredytobiorca powinien zwrócić do banku całą niespłaconą kwotę kredytu wraz z należnymi za czas korzystania z kredytu odsetkami.

W przypadku, gdy kredyt nie został wykorzystany przez kredytobiorcę, tj. nie doszło do udostępnienia środków pieniężnych przez bank, wypowiedzenie umowy ma ten skutek, że roszczenie kredytobiorcy o wypłatę kredytu wygasa. W takiej sytuacji nie należą się bankowi odsetki, ponieważ kredytobiorca  nie  korzystał z pieniędzy banku w ramach kredytu.  

W jakim terminie umowa kredytu może być wypowiedziana?

Termin wypowiedzenia umowy kredytu zgodnie z Prawem bankowym wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy – 7 dni. Postanowienia umowy kredytu mogą ten termin jedynie wydłużyć, nie mogą go skrócić. Ewentualne postanowienia umowne upoważniające bank do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym lub terminem krótszym niż wymienione byłyby nieważne.

Bieg terminów wypowiedzenia umowy kredytu rozpoczyna się z chwilą, gdy wypowiedzenie doszło do kredytobiorcy w taki sposób, iż mógł on zapoznać się z jego treścią. Wypowiedzenie następuje przez złożenie oświadczenia woli w imieniu banku kredytobiorcy. Powinno ono nastąpić na piśmie.

Wypowiedzenie umowy o kredyt konsumencki.

Przepisy Prawa bankowego dotyczące wypowiedzenia umowy kredytowej stosuje się także do umów kredytu i pożyczki pieniężnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie. Ustawa ta stanowi, że treść umowy o kredyt konsumencki powinna zawierać warunki wypowiedzenia umowy. Czyli w przypadku kredytu konsumenckiego warunki te nie mogą być zapisane w regulaminie banku.

W samej ustawie o kredycie konsumenckim uregulowane jest tylko wypowiedzenie umowy o kredyt odnawialny.  Umowę o kredyt odnawialny  kredytodawca (bank) ma prawo wypowiedzieć w przypadku niedotrzymania przez konsumenta zobowiązań dotyczących warunków udzielenia tego kredytu określonych w umowie oraz negatywnej oceny ryzyka kredytowego konsumenta. Są to więc przesłanki podobne jak te określone przez Prawo bankowe.  

Wypowiedzenie umowy konsumentowi powinno być dokonane na trwałym nośniku. Odpowiedź na pytanie, co to jest trwały nośnik znajdziesz tutaj:  „Uprawnienia konsumenta przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki.” Termin wypowiedzenia umowy o kredyt odnawialny przez bank określony w umowie kredytowej nie może być krótszy niż dwa miesiące. Bank jest zobowiązany do poinformowania konsumenta o przyczynach wypowiedzenia nie później niż przed upływem terminu wypowiedzenia.

Czy śmierć kredytobiorcy może być przyczyną wypowiedzenia umowy kredytu?

Bank nie może wypowiedzieć umowy kredytu z powodu niespłacania kredytu po śmierci kredytobiorcy dopóki nie nastąpiło ustalenie spadkobierców zmarłego kredytobiorcy. Spadkobiercy mogą odpowiadać za spłatę kredytu w sposób ograniczony lub nieograniczony w zależności od tego, czy przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza, czy wprost. Po ustaleniu spadkobierców, bank powinien wezwać ich do spłacania kredytu w miejsce kredytobiorcy, który zmarł. Jeżeli spadkobiercy mimo wezwania nie spłacają kredytu zgodnie z warunkami umowy, bank może wypowiedzieć im umowę kredytu.

Jeżeli natomiast kredytobiorca zmarł przed wypłaceniem mu kredytu przez bank, roszczenie o wypłatę kredytu nie podlega dziedziczeniu. W takiej sytuacji umowa kredytu wygasa.