Czym charakteryzuje się fobia społeczna oraz jakie są jej przyczyny

Czym charakteryzuje się fobia społeczna?

Istotą fobii społecznej jest obawa przed oceną innych, trzeba dodać nadmierna obawa, ponieważ zwykła myśl co o mnie pomyślą inni występują u większości ludzi. Nadmierna obawa to taka, która powoduje,  że przez większość czasu podczas kontaktów społecznych skupiamy się właśnie na tym, że źle wypadnę, skompromituje się,  zostanę źle oceniony przez innych,  to są typowe obawy, czyli myśli występujące u osób z fobią społeczną.  Taki sposób myślenia powoduje nasilony i powtarzające się lęk w wielu sytuacjach życiowych. Najczęściej największym problemem jest  inicjowanie rozmów z osobami nieznajomymi (czasem również ze znajomymi),  przebywanie w grupie, uroczystości, spotkania, prezentacje.  Czasem awykonalne są nawet kontakty formalne, czyli np. załatwianie spraw w urzędzie czy banku, telefonowanie.  Rzadziej, ale zdarza się również lęk w sytuacjach, w których osoba nie nawiązuje bezpośredniego kontaktu z innymi, ale może być obserwowana przez innych i mam tutaj na myśli głównie jedzenie i picie w miejscach publicznych.  Zdarza się też izolowana postać fobii społecznej, w której lęk dotyczy tylko jednej konkretnej sytuacji i najczęściej jest to lęk przed wystąpieniami publicznymi. Lęk w sytuacjach kontaktów społecznych czasem przybiera formę napadu paniki, któremu  mogą  towarzyszyć liczne objawy cielesne typu drżenie ciała, drżenie głosu, pocenie się, zaczerwienienie się twarzy, tzw. "klucha" w gardle itp. Te wszystkie objawy jeszcze dodatkowo nasilają obawy przed oceną innych.  W fobii społecznej występują również objawy behawioralne lęku, czyli związane z zachowaniem.  Najczęstszym z nich jest unikanie, bo skoro ktoś odczuwa  lęk w jakiej sytuacji,  to logiczne wydaje się,  że będzie tej sytuacji unikał, a taka strategia najczęściej prowadzi do stopniowej izolacji społecznej. Inny mechanizm behawioralny,  to nadmierna kontrola swojego zachowania.  Osoby z fobią społeczną  planują sobie co powiedzą,  gdzie lub w jaki sposób będą patrzeć.  Stany skupione są na kontroli swoich myśli i emocji,  tylko problem polega na tym, że nie da się zaplanować i kontrolować w w 100%  sytuacji,  bo życie to nie jest przecież reżyserowany spektakl.  Innym objawem behawioralnym lęku może być picie alkoholu,  w tym przypadku osoba pije na odwagę, to działa,  ale tylko na początku,  a po pewnym czasie mamy już do czynienia z dwoma problemami, czyli z fobią społeczną  i uzależnieniem od alkoholu.

Jakie są przyczyny fobii społecznej ?

Przyczyny biologiczne, czyli genetyczne -Nie mamy na nie wpływu, gdyż po przodkach  dziedziczymy pewną podatność na reagowanie lękiem, czyli tzw. próg lękowy, dziedziczymy również pewne cechy temperamentu, śmiałości itd.  Jedni są z natury osobami śmiałymi,  a inni wręcz odwrotnie. 

Przyczyny środowiskowe -  pod lękiem społecznym kryje się problem z niską samooceną, gdyż lęk społeczny,  to nic innego jak obawa,  że ta negatywna samoocena, którą dana osoba ma  zostanie odkryta przez innych i nastąpi kompromitacja.  Ważnym powodem kształtowania się niskiej samooceny jest specyficzny rodzaj wychowania np.  jeśli dziecko w sytuacji jakiegoś niepowodzenia słyszy liczne krytyczne komunikaty, które ostatecznie sprawiają, że dorosły człowiek zaczyna wierzyć,  że jest niewiele wart.

Kolejnym czynnikiem torujący drogę fobii społecznej może być jakieś traumatyczne wydarzenie,  które jest zapamiętane przez daną osobę, najczęściej przez dziecko,  jako kompromitujące i to może to być np. zawstydzenie wobec rodziny, znajomych czy klasy w szkole.  Takie wydarzenie zapamiętane  jest na całe życie i  uruchamia spiralę obaw przed reakcjami innych osób

Jakie są mechanizmy podtrzymujące fobię społeczną

W fobii społecznej mamy do czynienia z tzw. błędnym kołem,  które bardzo trudno przerwać i które przyczynia się do podtrzymywania oraz nasilenia się zaburzenia. Jeśli osoba z fobią społeczną ma następującą obawę: " inni źle mnie ocenią" odczuwa z tego powodu silny lęk,  pocą się  jej  ręce, nie Inicjuje rozmów,  przebywanie w towarzystwie. Dodatkowo często nadmiernie się kontroluje,  czyli usztywnia się, staje się mniej spontaniczna,  a przecież z reguły to spontaniczność sprawia,  że dobrze czujemy się w towarzystwie innych osób.  Jeśli ktoś obcy zainicjuje rozmowę zdarza się często, że osoba z fobią dąży do tego,  aby ta rozmowa  jak najszybciej się zakończyła, właśnie z lęku i obawy przed oceną.  Co wtedy może pomyśleć rozmówca?  Przecież nikt raczej nie pomyśli,  że to jest osoba z fobią społeczną?  Częściej ludzie myślą on/ona mnie nie lubi. Każdy raczej  szuka przyczyny w sobie, a więc  skoro mnie nie lubi, to nie będę się narzucał i kontakt zostaje przerwany. Co wtedy myśli osoba z fobią społeczną?  Moje obawy są słuszne zostałem negatywnie oceniane.  To  częste błędne koło, mechanizmy obronne koncentracja na lęku i na kontroli swojego zachowania powodują, że osoba gorzej wypada w otoczeniu i utwierdza się w swoim przekonaniu.  Ze swojego doświadczenia mogę powiedzieć, że osoby z fobią społeczną z reguły są bardzo miłe,  czasem czarujące,  to nie są osoby niegrzeczne kłótliwe wręcz odwrotnie.  Skoro ktoś miał ma obawy,  że zostaniesz oceniony,  to stara się być dla ludzi miły tylko trzeba przebić ten mur lęku i sprawić,  że  osoba poczuję się bezpiecznie

Jak funkcjonują osoby z fobią społeczną?

To zależy od nasilenia zaburzenia, a przede wszystkim od nasilenia unikania. Najczęściej poniżej swoich możliwości, a  w skrajnych przypadkach rezygnują np z adekwatnego dla nich wykształcenia,  ponieważ udział w zajęciach na studiach powoduje zbyt silny lęk.  Znacznie częściej niż inni rezygnują ze związków,   ponieważ często obawiają się bliskich relacji oceny drugiej osoby w takiej relacji, a umówienie się na randkę jest dla nich niewyobrażalnie trudne. Czasem znacznie ograniczają lub nawet rezygnują z życia towarzyskiego,  to wszystko sprawia,  że po pewnym czasie kilku kilkunastu latach osoba ma wiele strat z powodu lęku,  pojawia się negatywny bilans życia,  który może torować drogę depresji. 

Reasumując

Fobia społeczna zaczyna się od myśli: "Zostanę źle oceniony przez innych".  Pod tą myślą kryje się niska samoocena,  a myśl ta powoduje lęk czasem paniczny i inne objawy typu drżenie ciała, drżenie głosu,  pocenie się,  czerwienienie się,  ale najpoważniejszym objawem jest unikanie sytuacji społecznych. Pojawia się błędne koło podtrzymujące lękowe myśli i w konsekwencji osoby z fobią  społeczną częściej funkcjonują na niższym poziomie, niż pozwalają na to ich możliwości.  Fobia społeczna to jest zaburzenie lękowe, którego główne zarzewie tkwi w głowie,  a nie w otoczeniu, s więc warto go leczyć .

DoktorPajchiwo