Podstawowe rodzaje banków w systemie bankowym

- banki komercyjne,

- banki spółdzielcze i samopomocowe,

-  banki komunalne,

-  kasy oszczędnościowo-pożyczkowe.

Dla banków komercyjnych najważniejszym celem jest osiągnięcie jak największego zysku, co ułatwia osiągnięcie innych celów (np. wzrostu znaczenia banku). Dla banków spółdzielczych najważniejszym celem jest zapewnienie spółdzielcom dostępu do podstawowych usług bankowych; uzyskanie wysokiej kwoty zysku przez bank jest oczywiście istotne, ale nie najważniejsze dla jego właścicieli.

W Polsce brakuje dwóch typów banków, które występują w wielu krajach zachodnioeuropejskich, czyli banków komunalnych i kas oszczędnościowo-kredytowych. Banki komunalne należą do gmin (zwykle do dużego miasta), a ich głównym celem jest ułatwianie rozwoju gminy. W utworzonych w Polsce po 1989 r. bankach nazwanych komunalnymi gminy miały tylko mniejszościowe udziały, co oczywiście wpływało na ich działalność. W rzeczywistości były one zwykłymi bankami komercyjnymi.

Głównym celem kas oszczędnościowo-kredytowych jest zagwarantowanie ich udziałowcom (lub osobom systematycznie lokującym w nich pieniądze) dostępu do względnie taniego kredytu. Wiele kas oszczędnościowo-kredytowych stało się w krajach zachodnich dużymi bankami. W Polsce taką funkcję pełnią w ograniczonym zakresie kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK).

Banici komercyjne odgrywają największą rolę w systemie bankowym zarówno w Polsce, jak i w większości krajów świata. Możemy je klasyfikować według różnych kryteriów. Jeśli za kryterium przyjmiemy strukturę własności, to wyróżniamy:

1)    banki państwowe,

2)    banki należące do właścicieli polskich,

3)    banki należące do właścicieli zagranicznych.

Przyjmując za kryterium formę prawną przedsiębiorstwa, banki dzielimy na spółki akcyjne i przedsiębiorstwa państwowe. W Polsce liczba banków będących przedsiębiorstwami państwowymi stopniowo malała, obecnie pozostał jeden — Bank Gospodarstwa Krajowego. Pozostałe banki komercyjne są spółkami akcyjnymi.

Jeśli za kryterium przyjmiemy przedmiot działalności, możemy wyróżnić banki uniwersalne i wyspecjalizowane. Pod względem formalnym występuje dotychczas tylko jeden typ wyspecjalizowanych banków komercyjnych — banki hipoteczne. Inne są bankami uniwersalnymi, choć w praktyce część z nich specjalizuje się w różnych dziedzinach (np. w zakresie kredytu samochodowego). Z czasem niewątpliwie pojawią się nowe typy banków wyspecjalizowanych.